ATLANTIKWALL-MUSEUMAan de Noorderpier van Hoek van Holland staat sinds 1943 een grote Duitse bunker. Deze bunker, een geschutsbunker van het bouwtype 611, maakte tijdens de Tweede Wereldoorlog deel uit van de beruchte Atlantikwall. Het museum fungeert als kennis- en educatiecentrum met betrekking tot de Atlantikwall en beoogt haar bezoekers, jong en oud, dit deel van de geschiedenis te verduidelijken en de samenhang laten zien in een groter geheel. In het museum wordt het verhaal van de Atlantikwall verteld aan de hand van diorama's, informatiepanelen, beeld- & geluidsmateriaal en authentieke voorwerpen. Met jong en oud wordt in het museum rekening gehouden waardoor het een prachtig familie-uitje is. |
Atlantikwall-Museum
Noorderhoofd (de Pier) 3151 HG Hoek van Holland GPS: 51.981467, 4.110174 www.atlantikwall-museum.nl Entreeprijzen: Volwassene (12+): € 4,- Kinderen 6 tot 12 jaar: € 2,50 Kinderen <6 jaar: Gratis Kijk op de website van het museum voor meer informatie. |
NED. MILITAIR KUSTVERDEDIGINGSMUSEUM
|
BUNKER 'BREMEN' & 'HAMBURG'
Strandweg 21 3151 HV Hoek van Holland GPS: 51.985728, 4.118149 www.forthvh.nl Entreeprijzen: Volwassene: € 9,- Kind (tot 12 jaar): € 5,- Elke zaterdag tussen 13:00 en 16:00 uur te bezichtigen. Kijk voor meer informatie op de website van het museum. |
MARKOSTAND
De Markostand is wellicht één van de meest kenmerkende bunkers van Nederland. De 'bunker met de kijksleuf' ligt langs de Strandboulevard. Veel mensen zijn er ooit weleens langsgereden. De naam Markostand is een acroniem van Marine Artillerie Kommandeurs Stand. De bunker van het type M152 was het hoofdkwartier van de Marine-Artillerie-Abteilung 205. Deze eenheid van de kustartillerie voerde het bevel over de kustbatterijen van de Kriegsmarine in de Festung Hoek van Holland. Vanaf 2004 hebben vrijwilligers van het museum de Markostand schoongemaakt en toegankelijk gemaakt. Vanaf die tijd werd deze uniek bunker opgenomen in diverse rondleidingen en excursies. |
Markostand
Strandboulevard Hoek van Holland GPS: 51.988271, 4.118139 www.atlantikwall-museum.nl Het noordelijk Vinetaduin is eigendom van het Zuid-Hollands Landschap. De bunker is buiten het vleermuizenseizoen te bezoeken met de 'Lost Places Tour' van het Atlantikwall-Museum. Kijk op de website van het Atlantikwall-Museum voor meer informatie. |
SPERRE ARENDSDUIN
Bij de toegang Monsterseweg/Arendsduin werd door de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog een bunkercomplex gebouwd bestaande uit negen zware bunkers en acht andere bouwwerken, in totaal 17 gebouwen. Er waren nog twee bunkers voor pantserafweer geschut gepland. Deze zijn nooit gerealiseerd. Het complex kreeg van de Duitse bezetter de aanduiding Widerstandsnest 53H (Wn 53H). Het bunkercomplex is aan beide zijden van de Monsterseweg gelegen. Het gedeelte achter de Intratuin bestaat uit drie bouwwerken, te weten:
|
Sperre 'Arendsduin'
Tuincentrum Intratuin Monsterseweg 129, 2691 JE 's-Gravenzande GPS: 52.013627, 4.154504 De bunker is tijdens openingstijden van tuincentrum Intratuin van de buitenzijde te bekijken. Het bezoeken van de binnenkant van de bunker kan alleen tijdens specifieke openingsdata van het Nederlands Militair Kustverdedigingsmuseum. Kijk op de website van het museum voor de openingsdata. Kosten bezoek Sperre Arendsduin: Volwassene: € 4,- Kinderen: Gratis |
BUNKERLOCATIE RIJCKEVORSEL
Het bunkercomplex bij de Rijckevorselsluis ligt aan een stuk van de originele Tweede Tankgracht en is gesitueerd in de ongerepte natuur langs de ecologische zone door het Westland. Het is een kleine maar volledig complete stelling. Het complex bestaat uit een geschutsbunker, een bunker voor munitieopslag, een gemetselde proviand-opslagbunker, een waarnemingsbunker en een open geschutsopstelling. Deze open geschutsopstelling is uit het begin van de Tweede Wereldoorlog. Alleen de houten woonbarak is ooit afgebroken. |
Het terrein en de bunkers zijn eigendom van het waterschap Hoogheemraadschap van Delfland en zijn vrij toegankelijk.
Parkeren: Maasdijk 200 2691 NZ ’s-Gravenzande GPS: 51.974958, 4.192383 Pas op bij het oversteken van de Provinciale weg Maasdijk N220 . De toegangsweg via de Laan van de Heilige Lambertus is een eigen weg en alleen voor bestemmingsverkeer. Wilt u dit complex bezoeken met een museumgids? Boek dan een rondvaart over de Tweede Tankgracht. |
TWEEDE TANKGRACHT
Rond de Vesting Hoek van Holland lagen twee tankgrachten. De Eerste Tankgracht is vandaag de dag volledig gedempt. De Tweede Tankgracht is nog grotendeels aanwezig. Over een aantal delen van de Tweede Tankgracht kan nog steeds worden gevaren. Er kan aangelegd worden bij twee stellingsteigers bij bunkercomplex Rijckevorsel en Dijckerwaal. Deze stellingsteigers zijn een initiatief van Stichting Stelling 33. Een andere locatie die vroeger aan de Tweede Tankgracht lag en nog bezocht kan worden is bunkercomplex Oranjepark. Hier liggen nu alle bunkers onder de grond. Bij het volgende bunkercomplex, het Arendsduin, zijn een aantal woonhuizen op bunkers gebouwd. Dit is een stevige fundering en een mooie wijnkelder! Bij de Oranjesluis ligt nog een munitiebunker. Deze is bij het aanleggen van de Hoekse baan verplaatst. In de wijk Tuinveld ligt de straat 'Gedempte tankgracht'. Deze straat is diagonaal ten opzichte van andere straten aangelegd, op precies dezelfde locatie als de originele tankgracht. De stoep is met brede trottoirtegels aangelegd en markeert de gracht. De stukken waar gevaren kan worden is het Nieuwe Water van de Oranjesluis naar de Rijckevorselsluis. In de wijk Dijckerwaal wordt de tankgracht van de Nieuwe Vaart en Poelwatering weer verbonden. De brede stukken van de Nieuwe Vaart zijn ook originele gedeeltes van de voormalige tankgracht. |
BUNKERLOCATIE STAELDUINSE BOS
In het Staelduinse Bos, eigendom van het Zuid-Hollands Landschap, was het hoofdkwartier van de hele Vesting Hoek van Holland gevestigd. De bunkers in Staelduinse bos zijn een gemeentelijk monument van de gemeente Westland. Wandel tussen de bunkers door van het hoofdkwartier in het Oostelijk deel van het bos, maar ga niet naar binnen. Veel te gevaarlijk! Bovendien verstoor je de huidige bewoners: vleermuizen. Een paar keer per jaar is het mogelijk om de bunkers te bezoeken samen met een boswachter; er worden dan vleermuisexcursies georganiseerd. Met Bunkernacht, voorafgaand aan Bunkerdag zijn de bunkers ook te bezoeken met een gids en boswachter. |
Staelduinse Bos
Staalduinlaan 19 2691 NN 's-Gravenzande GPS: 51.971668, 4.182970 Openingstijden: Dagelijks van zonsopgang tot zonsondergang. Let op: Ga niet van de paden af en betreed de bunkers niet. Het terrein is eigendom van het Zuid-Hollands Landschap. Kijk op de website van het Zuid Hollands Landschap voor meer informatie over het bezoeken van de bunkers |
ZEETOREN
De achthoekige Zeetoren is een voormalige radarpost van de Duitse Kriegsmarine uit de Tweede Wereldoorlog. Op de toren stond een radar type Calais. Ten noorden van de Zeetoren en in het Vinetaduin stonden twee schotelradars van het type Würtzburger. De Zeetoren was een detectieradar. Als een vliegtuig gedetecteerd werd, nam de Würtzburger-radar het over als volg-radar en gaf vervolgens de coördinatoren door aan het afweergeschut. Na de oorlog is de Zeetoren in gebruik geweest door de KNMI. Voor de Zeetoren ligt een Kabelbrune, een klein Duits bunkertje met een telefooncentrale en een opening aan de bovenkant. Achter de Zeetoren naast het terras ligt een Nederlandse Stekelvarken-kazemat uit het Interbellum. Dit is een kazemat met 5 schietgaten en een opening aan de bovenkant. Tegenwoordig is direct naast de Zeetoren het PLSTK cafe gevestigd. Het restaurant is 7 dagen per week geopend van maandag tot en met donderdag van 09:00 tot 21:00 uur en vrijdag tot en met zondag van 09:00 tot 22:00 uur. In de Zeetoren kunnen diverse activiteiten gedaan worden zoals abseilen, boogschieten en er is een escape room aanwezig. Klik hier voor meer informatie. |
Zeetoren
Helmweg 7 3151 HE Hoek van Holland GPS: 51.991667, 4.122716 De Zeetoren kan exclusief bezocht en beklommen worden met een museumgids als onderdeel van een excursie, zoals de Lost Places Tour van het Atlantikwall-Museum. PLSTK cafe is horecapartner van dit arrangement. |
GANGENSTELSEL VINETADUIN
Het Vinetaduin, eigendom van het Zuid-Hollands Landschap, herbergt een uniek rijksmonument bestaande uit een combinatie van vier lagen krijgsgeschiedenis uit de 20e eeuw. Midden in het beschermde natuurgebied liggen Nederlandse kazematten uit de Eerste Wereldoorlog, een Nederlandse kustbatterij uit het Interbellum, een Duitse kustbatterij uit de Tweede Wereldoorlog en een Amerikaans communicatiestation uit de Koude Oorlog. De tand des tijds en de natuurontwikkeling is van grote invloed geweest op het erfgoed en juist die vergankelijkheid laten we graag zien. Eikenbomen schuilen nu in een loopgraaf tegen de zoute zeelucht, vleermuizen overwinteren in de scheuren van het 450 meter lange gangenstelsel en de meterslange wortels van helmgras glippen naar binnen door kieren in het beton. De excursie door het Vinetaduin slaat een bijzondere brug tussen de natuur- en erfgoedwaarden die het duin rijk zijn. Kortom, de excursie bied een unieke kans om dit normaal gesproken niet toegankelijke duingebied te bezoeken. Eén maal per jaar is het terrein en bunkers te bezoeken tijdens Bunkerdag. |
Vinetaduin
Strandweg 25 3151 HV Hoek van Holland GPS: 51.982930, 4.118740 Het Vinetaduin is eigendom van het Zuid-Hollands Landschap en het gebied is enkel te betreden met een exclusieve excursie waarvoor je online moet reserveren. Kijk op de website van het Zuid Hollands Landschap voor meer informatie over het bezoeken van de bunkers |
ATLANTIKWALL-MUSEUM 'BUNKER 2'
Bunker 2 van het Atlantikwall-Museum is een geschutsbunker van het type 625. Deze bunker is origineel ingericht zoals het er tijdens de Tweede Wereldoorlog uit zag. Vroeger, voordat de van Dixhoorndriehoek werd opgespoten, stond de bunker op het strand. De bunker is in de tankmuur gebouwd. Na de oorlog is deze muur afgeschuind waardoor men nu het dak kan betreden. Sommige bezoekers verwachten een gangenstelsel aan de bunker, maar het is een massieve muur. Enkele keren per jaar wordt de 'Nordmole 1943'-rondleiding georganiseerd. Dit is een speciale excursie met schietdemonstraties van een re-enactmentvereniging. De bunker is ook regelmatig te bezoeken met de 'Bunkers & Boten-wandeling' en met het Verdedigingspark-Arrangement. Kijk hier voor meer informatie over deze rondleidingen, arrangementen en excursies. |
Atlantikwall-Museum 'Bunker 2'
Badweg 3151 HA Hoek van Holland GPS: 51.984034, 4.111185 www.atlantikwall-museum.nl De bunker is met diverse rondleidingen en excursies van het Atlantikwall-Museum te bezoeken. Kijk op de website van het museum voor meer informatie. |
BUNKERLOCATIE DIJCKERWAAL
Dit bunkercomplex ligt aan de bestaande Nieuwe Vaart, het water dat in oorlogstijd al verbreed werd. De doorsteek tussen de Nieuwe Vaart en de Poelwatering werd na de Tweede Wereldoorlog direct gedempt, maar wordt binnenkort weer opengegraven. Het complex bestond uit een grote manschappen- en munitiebunker met een gemetselde proviand-opslagbunker en een mitrailleursnest. Bovenop de manschappenbunker staat tegenwoordig een woonhuis. De munitiebunker met daarachter de ruïne van de proviand-opslagbunker staan er ook nog. Vroeger stonden er drie mitrailleursnesten waarvan er in 2018 één is teruggevonden. |
BUNKERLOCATIE ORANJESLUIS
Bunkercomplex Oranjesluis is in de periode 2009-2014 bijna volledig gesloopt voor het aanleggen van de provinciale weg N223, Hoekse baan. Er staat nog een klein mitrailleursnest bij de Pettendijk aan de oostkant van de Hoekse baan en een grote munitiebunker. Deze munitiebunker is tijdens de bouwwerkzaamheden hydraulisch verschoven. Daardoor bleef de bunker voor het nageslacht bewaard. Er staat tevens nog een mitrailleursnest in de Pettendijk ter hoogte van de Tuinderslaan in Maasdijk. Tijdens voorbereidingen van werkzaamheden werd in 2011 een bunker in de Maasdijk ontdekt die later ook werd gesloopt. In deze bunker zijn 360 graden foto’s gemaakt in opdracht van de Provincie Zuid-Holland, waardoor deze bunker nu nog digitaal bezocht kan worden. Kijk hier voor deze bijzondere foto's. Tijdens de sloop heeft het Atlantikwall-Museum met toestemming diverse bunker onderdelen mogen bergen, onder andere 50 kilogram zware bouten waarmee een pantserkoepel werd vastgemaakt. Deze onderdelen zijn nu in de expositie van het Atlantikwall-Museum te zien. Klik hier voor de website van het museum. Verder liggen er diverse funderingen van bunkers die niet volledig zijn gesloopt. Eén fundering ligt onzichtbaar onder de weg en een andere is nog zichtbaar in de slootkant langs de Maasdijk tegenover huisnummer 224, zie onderstaande foto. |
Bunkerlocatie Oranjesluis Maasdijk 2691 NZ Maasdijk GPS: 51.970590, 4.202243 |
FORT AAN DEN HOEK VAN HOLLAND
Het Fort aan den Hoek van Holland is gebouwd om de Nieuwe Waterweg en de havens van Rotterdam te beschermen tegen mogelijke vijandelijke acties vanuit de Noordzee. Het monumentale pantserfort werd uitgerust met 3 draaibare stalen geschutskoepels. De bouw van het fort begon in 1881. In september 1889 werd het fort bemand. Tijdens de Meidagen van 1940 werd het Fort opnieuw bemand door de derde Compagnie van de Kustartillerie, om eventueel in actie te komen tegen een Duitse inval. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het fort door de Duitse bezetter gebruikt als bakkerij. Thans is het fort een Rijksmonument. |
|
